„Lepiej zapobiegać niż leczyć” – przysłowie znane wszystkim, jednak bardzo rzadko stosują się do niego. Większość z nas nie zdaje sobie sprawy z tego, jak ważna jest profilaktyka. Troszcząc się o własny wygląd i urodę, nierzadko zdarza się nam wydawać krocie na kosmetyki czy też zabiegi poprawiające urodę. Potrafimy spędzać godziny w solarium lub w blasku gorącego słońca, tylko po to, aby nasza skóra nabrała brązowej barwy. Jednak często zdarza się nam zapomnieć o ochronie skóry, czy też o prostym, profilaktycznym badaniu znamion barwnikowych skóry, potocznie nazywanych pieprzykami.
Wraz z wiekiem na naszej skórze pojawia się coraz więcej takich pieprzyków. Przyczynia się do tego proces starzenia, jak i promieniowanie ultrafioletowe (UV) oraz czynniki zewnętrzne. Większość zmian barwnikowych jest całkowicie łagodna, lecz zdarza się niekiedy, że całkowicie łagodne znamię pod wpływem otarć mechanicznych lub poparzeń słonecznych może nabrać charakteru złośliwego i w rezultacie z czasem przekształcić się w czerniaka (nowotwór skóry).
Dermatoskopia jest metodą diagnostyczną stosowaną od wielu lat do oceny zmian skórnych, lecz dopiero od niedawna dostępne są nowe metody takie jak SIAscopia. Od dłuższego istnieją proste, szybkie, bezbolesne i całkowicie bezinwazyjne metody diagnostyczne, pozwalające na ocenę ryzyka znamion skóry. Badania takie wykonywane są za pomocą dermatoskopu, lub też urządzeń typu videodermatoskop i SIAscope, które dodatkowo pozwalają na łatwe tworzenie dokumentacji medycznej.
Sposób działania videodermatoskopu jest stosunkowo prosty i w dużej mierze przypomina działanie mikroskopu. Po przyłożeniu obiektywu do ciała, białe światło halogenowe wykorzystuje się do oświetlenia fragmentu zewnętrznej warstwy skóry, a następnie, zależnie od urządzenia, rejestrowany jest powiększony obraz wybranego fragmentu skóry. Proces rejestracji obrazu może przebiegać identycznie jak w przypadku robienia zdjęć aparatem fotograficznym, czy też rejestrowania obrazu kamerą cyfrową. Taki obraz następnie poddawany jest analizie przez lekarza dermatologa.
W przypadku urządzeń typu SIAscope, sytuacja ta wygląda nieco inaczej. Sposób użycia urządzenia jest taki sam, jednak główne założenie rejestracji obrazu są całkowicie inne i zakłada ono wykorzystanie światła koloru innego niż białe.
Zadaniem melaniny (barwnika) wytwarzanej przez komórki melanocytowe jest ochrona skóry przed szkodliwymi promieniami UV, tak samo jak chronimy wzrok zakładając okulary przeciwsłoneczne. Pod wpływem światła słonecznego wzrasta poziom pigmentu (melaniny) w zewnętrznej warstwie skóry, dzięki czemu nasza skóra zyskuje brązowy odcień i naturalną ochronę przed promieniami UV. Zjawisko to wykorzystywane jest w urządzeniu typu SIAscope aby zobrazować mikro-architekturę skóry.
SIAscopia opiera się na zrozumieniu anatomii skóry i umożliwia zobrazowanie poszczególnych jej składników. Obraz rejestrowany jest w kilku etapach przy wykorzystaniu różnego koloru światła. W rezultacie możliwe staje się wykonanie zdjęcia skóry, wykorzystując wyłącznie światło ultrafioletowe i tym samym otrzymany obraz przedstawia wyraźnie skupiska melaniny, która zgromadziła się na obszarze znamienia. Podobna sytuacja występuje w przypadku hemoglobiny (czerwony barwnik krwi), gdzie wykorzystując niebieskie i zielone światło, możliwe jest zarejestrowanie obrazu, na którym wyróżnione będą naczynia krwionośne, które z powodu swojej barwy intensywnie pochłaniają światło niebieskie. Stosując tę samą technikę możliwe także jest wyszczególnienie zaburzeń ilości kolagenu, który jest odpowiedzialny za elastyczność skóry.
Proces diagnostyczny stosowany w opisanych urządzeniach opiera się o różne skale ocen, np. skala 7-punktowa, czy skala ABCD, której nazwa wywodzi się od charakterystyk, jakie można zaobserwować na zmianach skórnych: asymetria (Asymmetry), brzeg (Border), kolor (Color), struktury (Differentiation structures). Skale te stosowane są przez lekarzy dermatologów do oceny zmian barwnikowych. Lekarz ocenę taką wystawia na podstawie zdobytej wiedzy i doświadczenia, jednak większość opisanych urządzeń wyposażona jest w dodatkowe oprogramowanie wspomagające proces diagnostyczny. Programy te mogą ograniczać się tylko do katalogowania zdjęć i udostępniania bazy wcześniej zdiagnozowanych przypadków, ale istnieją także rozwiązania, które pozwalają na automatyczne wyznaczenie współczynników stosowanych w sali ABCD. Ponadto SIAscope dysponuje unikatową skalą Huntera, która w połączeniu z dodatkowymi obrazami generowanymi przez SIAscope, pozwala na ocenę znamienia, poprzez udzielenie odpowiedzi na pytania zadane przez system. Stosowanie skali Huntera nie wymaga specjalistycznej wiedzy i odbywa się w sposób intuicyjny.
Jak widać proces diagnostyczny zmian skórnych jest bezpieczny i prosty, dlatego też nie powinniśmy mieć obaw przed poddaniem się badaniu profilaktycznemu, które może w przyszłości uniknąć nam skalpela.